La podrella

Cuando caleyaba pelos maizales mazcaritáu de bisarma espantible nun quería más qu'estrapyar la collecha de los vecinos, asina que toles nueches salía al escurecer y con un tueru grande que rastraba amarráu cola podrella'l  perru desfacía los semaos aplástándo los maizones en círculos concéntricos.
Al otru día, los vecinos nun podíen dar desplicación a too aquello, los quexíos y los ruxíos de cadenes, dempués los maizales enteros desfechos colos narbasos pel suelu. Nun había animal que fexera aquel estropiciu y dalgunos pensaben que un deu divín posábase na tierra aplastándolo too y dexando aquellos redondeles.
De madreñes, cola guiá y la montera terciá, pasiábase per toles tierres afondando no misteriosu del casu. Namás facía falta soltar una pallabra, una pingarata en mediu la mar, pa que s'enllenara'l maxín colos vieyos cuentos de vieya: paez cosa la güestia.
Toos remungaben pal cuellu la camisa y santiguábense, hasta Pachu que siempre dicía aquello de que a dios naide lu vio, garrábase a una cañina de texu como pa esconxurala colos vieyos dioses del país.
Aquella nueche diba pa la Pega, yera la tierra que daba col cimenteriu y que llevaben los Candasos, pero decidió pasar pel mediu'l pueblu col candil, glayando y quexándose. Vía trancar les ventanes y les puertes y prestába-y pola vida, yera poderosu. El poder del miéu.
Enfiló'l camin del cimenteriu y sollertólu una llucecina que venía escontra él. Engrandonóse y quexóse más fuerte, ximielgó la podrella y empobinó p'allá. Nun tardó en tar arrodiáu por delles fgures que mermuraben alredor d'él diciendo'l so nome. La solombra tapába-yos la cara y los sos pasos nun se sintíen. Poquinín a pocu foi encoyéndose, menguando como un granín de sable y cuando pasaron llevantó la itesta. Un ciriu taba del so llau, coyólu y pescó a correr p'an casa pa metese na cama.
Cuando amaneció, el ciriu que tirara a los pies de la cama tenía una estraña forma de güesu y namás raspialo un fumu ruinu s'espardía pel cuartu.

La güestia

Anduvo pela cocina a la gueta del papel d'estraza col que davezu envolvía les riestres de chorizos y con procuru asitió'l güesu nél y zarrolu. Como si llevara un ñácaru entró pela ilesia drechu a la sacristía.
- A ver fíu ¿Qué traes?
- Voi morrer Don Llinu. Voi morrer
- eso decídelo namás dios, el nuesu creador.
Cuntó-y de cabu a estremu l'asuntu de los maizales y lo sobeyosu que se sintía cuando al otru día diba ver los vecinos que s'amedranaben.
- Ego te absolvo pecatis tuis. Y agora, cuando haiga conceyu abiertu, vas y cuntes too esto que me dixisti y pa date brenga nello reces cinco padres nuesos y diez avemaríes, que como ma que ye  intercede por toos nós.
- Hai más Don Llinu

Desdió'l cordelín del fatu que tenía ente les manes dexando ablucáu al cura que de mano mandábalu pal cementeriu a volvelu a la güesera, en viendo la medrana d'aquel home y  cola rocea de qu'aquello nun fuera más qu'una alloriada de borrachu, decidió mandalu a ver la bruxa, !y que cuerran tres d'ello los dos en porricu alredor del arbolón¡. El altísimu nos dea pacencia, cuanta inorancia y qué poca fé.
Cuando Rosaura-y pasó l'agua  nun vía nada claro. Cambiólo d'escudiella delantre d'él y taba tan gordo como unes fariñes cuayaes. Mirólu col únicu güeyu que podía caltener abiertu.
- ¿Tu qué fixisti, nin? - Cuspió en suelu y cuspiólu a él.
La solución taba dende llueu en volver el güesu, asina qu'entamó a salir pela nueche carretando enriba d'él toles cigües, cañes de texu, lloréu, crucifixos, rosarios y agua bendito que podía. Col güesu debaxo'l brazu, asentábase nel camín del cimenteriu dientro d'un círculu a esperar; pasó delles nueches asina fasta que una, cuando taba embeleñáu nuna duermivela de cansanciu estremu, sintió que lu arrodiaben, Rosaura tenía-ylo dicho: dientro un círculu dibuxáu col corón, derrodelláu rezando, llevantando'l güesu y agachando la tiesta.
Los güeyos encesos tarazábenlu mentantu se ponía de rodíes llevantando'l güesu y entamando a rezar. Un resallu fríu púnxose-y al par, apretó los párpagos pa sintir unes pallabres febles: tocáu pela güestia, de día muerres de nueche andes.
Dende aquel día quedó canu enteru, cayéron-y les uñes y la metá los dientes, un paralís mató-y mediu cuerpu que tenía qu'arrastrar peles caleyes cuando salía de casa y la llingua tampocu trabayaba asina que falaba a glamíos semi articulaos.
Toles nueches al escurecer salía a trabayar nes tierres de los vecinos y nun tardó en enriestrar tres d'él a los que diben morriendo en pueblu que s'axuntaben naquella xera mentantu los años que vivió. El día del so entierru, Don Llinu, más vieyu que los caminos, nun quixo enterralu en cimenteriu, poro, decidióse enterralu nel camín, naquel círculu onde enxamás nun medraba la yerba y siguía espetáu un corón en suelu que naide nun s'atrevió a quitar.

Cuélebre culebrón sali d'esi cuevón

Aquella nueche  la lluna restallaba nel cielu como si fuera'l mesmu sol y na sienda qu'esguilaba al cantu'l cuélebre, les mostayes y xardones facíen solombra.
Cuando llegaron a ver el furacu qu'amosaba la peña yera media nueche, aguantaron aconeyaos esperaron lo que toos conocíen dende neños y naguaben dende zancañones:

" na primer lluna de primavera

que nun cuaye  ñeve nel Castiellu

ha cuspir la peña un culebrón

que curia ayalgues del rei marnuetu

y a Marina, la fía  de so"

El cuélebre esnalaba sele alredor del picu castiellu, dempués d'abociar al asomar de la cueva con un voz roncu y llargu. Aquella yera la señal,  los dos collacios salieron del abellugu y entamaron esguilar la peña puro. Xuntaron el so destín con un cordel y pasu ente pasu subieron per un seu que cada medios pasos amosaba allá abaxo los cantos afilaos que frañaríen cualesquier cuerpu que cayera.
L'aire xiblaba y revolvía les guedeyes. Apretando'l cuerpu contra la peña ganaron el furacón mentantu víen alloñase al cuélebre escontra la lluna, teníen la nueche per delantre pa topar les ayalgues y la princesa.
Con una lámpara d'aceite entraron pisando sable que paecía marín, al pocu, llegaren a una salona grande onde les parés rellumaben con rubíes y zafiros. Enllenaron los bolsos d'ellos mentantu siguíen más y más fondo, per otru pasiellu llegaren a otra sala enllena de monedes y pieces d'oru, tantes que paecíen la mar entero. Llevantando la lámpara, columbraron nel mediu una peña llana onde s'asitiaba una figura delgada y enclicada, coles guedeyes tapando-y la cara y vistía con un paxellu finu de llinu. Nun miró pa los rapazos, namás esperó.
Allancando hasta les rodíes ente les monedes y pieces d'oru allegáronse a la peña de la princesa; la llienda dicía que pa salvala había que la llevar cuando nun tiviera'l cuélebre, y que podíen llevase tantes ayalgues como'l pesu de la moza, nin un plizcu más. Unu de los mozos coyóla en cuellu pa perpesala glayándo-y al otru que nun yeren más de seis arrobes, mentantu la sacaba pel pasiellu alantre, l'otru apañó nun sacu'l tesoru. Na boca la peña aparáronse pa tirar el sacu ya iguar l'afuxida, los mozos miráronse
- ¿calculasti'l pesu de los piedres que pañamos pa entrar?
- nun pue ser muncho, home
 Foi entós cuando ella faló:
- ¿braeramente queréis salvame del mio esconxuru?
- Sí -glayaron al tiempu coles manes enllenes de zafiros y rubíes
Entós esllumáron-y los güeyos con una lluz mariello y abrió la boca pa soltar un glayíu nel que namás s'entendía "vuelvi, mante, vuelvi a lliberanos"
D'esmenu escurecióse la lluz de la lluna qu'entraba na cueva, sintiéronse unos esnalotios y los caniles tarazaron la carne blandio de los mozos.
Bebiendo'l sangre, el culebrón convirtióse ellí mesmu nun mozu altu y guapu, y ella bebiólo tamién tastando la llibertá pa desfacer el encantu del rei marnuetu. Yá yeren llibres.

L'asesináu de botes marielles VI

Naquella biblioteca taba too entemecío y apetuguñao asina que tenía abondu trabayu p'afayar los llibros, que con procuru sistemáticu, el muertu tenía fichaos nun archivu del ordenador. Poquinín a pocu fui topando tolos llibros hasta que m'interrumpió'l llabor una mocina del serviciu que vieno a trayeme un fervidiellu. La señora nun taba y l'ama tampocu, asina que diba tener vagar p'andar a la gueta del resclavu perdíu del asesín - siempre hai ún y taba decidíu a topalu- y pa tomar un fervidiellu carísimu de frebes noruegues recoyíes baxo l'aurora boreal d'avientu.
- B' àill leat, do tì
Nun entendía nada. Camenté que si l'ama tenía aquel sonsón inglés diba tener que falar na llingua de la Reina, asina que punxi caruca y el meyor acentu de llingua revirada que pudi:
- Good evening. Thank you 
La cara la moza nun camudó y bien paecía nun entendeme
- I have some questións, please 
- Chan eil Beurla agam
Punxo una bona sorrisa y coló ensin facer ruíu como una bisarma a media nueche. Too s'enguedeyaba, un serviciu que solo falaba una llingua dicía dos coses: que la interlocutora yera l'ama llaves o que'l paisanu falaba esa llingua estraña. Y de toes maneres trayer xente pa sirvir y que nun deprenda otra llingua ye tenelo preso en casa, la esclavitú d'esti sieglu nuesu.
Cuando tomé'l postrer paparáu de té - en pasando de 100 euros nun soi a estremar la calidá del del fervinchu- llevanté la tiesta y columbré un llibru azul que nun taba nel archivu, al par de los datos tenía una semeya de cada llibru pero ningún yera azul. Moví la escalerona y esguilé hasta la postrer balda.  Tiré del llibru pero nun salía, ximielguélu y sintí un ruxir metálcu qu'abrió una puerta na estantería, puramente al altor nel que taba engoláu. Tiré d'ella con esfuerzu porque pesaba muncho, cuando pasó delantre min supi por qué: l'ama taba ellí colgada, espetada pelos hombros en dos fierros llantaos na madera la puerta  y col gargüelu coráu de llau a llau. El sangre tenía-y rollao pela ropa pero nun pingara dientro del pasiellu que s'abría y nes uñes negres de la manzorga pudi ve-y unos pelos llargos y roxos.
Enxamás nun me gustó'l sangre. Poséme de la escalera y la puerta secreta perabrióse hasta que tapó les baldes de la parte alta de la biblioteca. la figura del ama llaves semeyaba una gárgola a la entrada d'una cueva y ellí siguió cola tiesta de mediu llau amirando pa min hasta que llegó la policía.
 

El postrer rei d'Escocia

Ella berraba cuando entraba nel cuartu más ruinu del apartamentu onde yo taba. Sabía que revivía una y otra vuelta el nuesu viaxe a “Les Tierres Altes”, aquelles poderoses notes señaldioses que t'empapiellaben al sentiles dende lo alto del castiellu, les vieyes piedres d'Edimburgo, los chuchos apasionaos peles grises cais o los abrazos y cancallos énte los cantiles xabaces azotaos pela mar del norte.

Tenía entrao munches veces aquella tarde ensin dicir pallabra y agora, enfrente min, coles llárimes degolándo-y polos papos, entamó a tatexar como calteniendo les pallabres, asina que quité los tapones de los oyíos y miréla cándemente, con ciñu, mentantu-y llevantaba la tiesta y ensugába-y les llárimes cola mano:

- mante – papuzaba- nun yes el postrer rei d'Escocia, nun te queda bien el kilt y esa gaita que traxisti ye un instrumentu del demoniu.

El muertu la sebe

 Nun tenía vagar pa siguir arrecostinando col cuerpu que topara nel caleyu de la Campa'l Posadoriu asina que decidió echalu escontra la sebe. Namás posalu, el muertu mirólu colos güeyos nidios y mazcando la llingua dixo-y que porfavor nun lu dexara ellí, que namás faltaben dos revueltes p'aportar a so casa.
Tapecía y aquello diba atrasalu enforma, el ganáu nun esperaba por naide, sicasí volvió arrecostinar con él hasta la casa ruina del colláu que rellumaba con una llucecina pequeña arriba la puerta, en llegando y enantes de picar abrióla un diañu con cuernos, rau y pates de cabra.
-Échalu na cama- dixo.
Asina fexo y al pocu xuntáronse alredor siete diaños con siete veles que rezaben el rosariu del revés, nun tardó n'aportar el diañu mayor del llugar que entamó entruga-y al muertu:
- ¿por cuantos puertos andasti?
-polos siete puertos del cordal colos sos siete mayaos y les sos siete caleyes-  dixo'l muertu.
- ¿y cuantos animales corasti?
- coré les siete cabres bermeyes, les siete oveyes prietes y seis xatos roxos
- Esi nun foi'l tratu
- non, pero triago un ánima carretera comigo.
Los güeyos de tolos diaños llantáronse nél.
- Entós qu'arrespuenda él - dixo'l diañu mayor- ¿Yes tu'l que va quedar por esti nesta cama?
-  non - mermuró enllenu medrana- yo solu lu carreté.
- pues entós ye menester pagar la delda qu'hai, has trayer un xatu roxu pa corar enantes del riscar o vas durmir mañana nesta mesma cama.

Una y bones salió d'aquella casuca y empobinó al mayáu de Sucueva, onde lu esperaba'l so ganáu. La borrina zarróse en llegando allá y les llueques alloriaben alredor d'él ensin que fuera a topar nengún animal. La nueche andaba y nun vinien al llamáu. Sintió l'agua y averóse allá, au topó a Celón, el mayor xatu que tenía, grande, roxu hasta pel rau y noble.
Amarrólu y llevólu del ramal garrando'l regueru que cruciaba'l mayáu, n'aportando al camín, na revuelta dende la que se columbraba tanto p'aportar como pa colar el pandu verde, esmuciose misteriosamente la borrina y al rellumu la lluna pudo ver toles vaques  de so.
Entainó col xatu hasta llegar a la casuca'l muertu. Abrió la puerta y entró fasta la cocina col animal del ramal enllenándo tol espaciu dafechu. Golifaba y cabeciaba too siguío. Berraba.
- Esti animal ye bonu pero a min, vivu nun me val pa nada - espetó-y el diañu mayor
Pasó-y la mano al  xatu pelos cadriles y el llombu, pente los cuernos y pel focicu, rascó-y les caxaes y dexólu que lu llambiera. Yera  noble.
Abrió la navaya, que tenía la fueya más grande que navayeru del país pudiera facer, pero nun yera abondo pa xatu tan grande. Corólu cortándo-y el gargüelu ensin llegar afondar, l'animal abría los güeyos arremeyándolos pero nun tenía afuxía d'aquella cocina torgáu como taba ente les parés.
El sangre espardíase pel suelu colando pente'l solláu y los siete diaños esguilaben pel techu entornando la tiesta mentantu cantaben un mermuru enroncielláu que lu alloriaba y lu amoriaba al mesmu tiempu:

- Siete cabres bermeyes, siete oveyes prietes

vieno Xuan con Celón pa que fueren siete

los seis xatos roxos que debía'l muertu la sebe.

Córalu bien Xuan si quies volver triar caleyes.

Córalu bien Xuan si quies volver triar caleyes

Aguantando-y les cabezaes foi Celón morriendo poquinín a pocu, enllenándolo too del sangre hasta rodiyase énte la muerte. Los postreros resallos diólos col riscar mentantu'l so amu lu terminaba de corar. Taba yá mui gandíu asina qu'ensin querelo adurmecióse de riba'l cuerpu del xatu, quiciaves podía descansar un poquiñín.
Cuando abrió los güeyos vió'l cebatu de la tená de la cabaña y apalpó los llargueros de la camera, yera'l so xergón onde taba tiráu y yeren les llueques del so ganáu les que sintía na primaliega. Llevantóse y apalpó cola dea  un buruñu de mantes moyaes qu'había al pie. Desendolcólu y asentóse en suelu cuando vio la tiesta de Celón cola llingua fuera. La delda taba saldada.

L'encantu de San L.lorienzu

Cuando'l vaqueiru empobinó pel Camín Real topó a un pastorín qu'aporfiaba por vende-y un candil de pelleyu pioyu. Cómo podía ser aquello, enxamás naide nun pudo esfollar a un pioyu y menos curtir la pelleya pa facer un candil.
Salió-y caru, pero a la fin llevólu. Al marchar, el pastorín faló-y d'una moza encantá nel altu San L.lorienzu y que los pioyos taben mui cotizaos pelos valles baxos del Camín Real. Namás dar una revuelta y echar el candil al cuévanu que llevaba Ataulfu, la borrina afogó los montes y al vaqueiru, nun tardó en xarazar y l'aire xelao arrincába-y el sombreu. Tuvo qu'abellugase debaxo un fresnu al par d'un corru durante un par d'hores pero nun estenaba asina que siguió baxando coyíu a Ataulfu, enfotáu na memoria que'l pollín afitara nos años de viaxe continuu a Castía.
En llegando a un pandu la borrina entamó a dilise en fumeros espelurciaos magar que siguía d'agua. El silenciu enllenaba l'aire y Ataulfo aparó al par d'un furacón qu'había nel suelu. El vaqueiru cucó dientro espurríu a la llarga abrazando la tierra - había años que suañaba con una cayía pela maeda'l Gumial que lu esfrañaba -
y vio la cara perguapa d'una moza que miraba al cielu zarrando los güeyos mentantu-y cayíen los llovios, queriendo algamar la lluz y l'aire.
- Nun toi equí por gustu y nun vas poder sacame. Has saber que toi encantá, si quies esconxurame has dir hasta'l pueblu de Sirviella y topar a la bruxa que m'encantó. -  dixo-y cola voz sele del que fala robao - Atiendi bien, namás la lluz albellume la pelleya de pioyu amuesa los encantos, sácame d'equí enantes de tres díes o esta fuesa zarraráse pa otros milenta años comigo dientro.
Tardó otra xornada en baxar y cuando aportó al pueblu de Sirviella yera nueche zarrao. Una casina ruina con una llucecina nel ventanu y el teyáu mediu esfondriyáu afumaba sele del otru llau de la riega. Cruzó'l puente de madera tirando d'Ataulfo que llantaba les pates pa nun averase allá y la mesma cara que vio dientro'l pozu abrió-y la puerta ufiertándo-y comida y cama. Namás tenía que pagar el preciu estipuláu.

La bruxa de Sirviella

Al entrar pela puerta too paicía tresnao enforma y la llariega calecía la casa al tiempu que fervellaba una potona colgada de les calamiyeres.
- Bien llegáu a mio casa, había tiempu qu'esperaba por ti. De xuru que vienes de llueñe y de xuru que tienes daqué pa pagame la cena y la cama ¿verdá?
- La corexa tengo enllena muyer, nun t'esmuelas por eso
- aceptes entós el preciu - dixo seliquino quitándo-y la chaqueta
Sentólu nel escañu y púnxo-y el platu con fariñes. Escaleció y ensugó, que falta-y facía, pero nun podía escaecer la cara d'aquella moza nel puertu que yera la mesma que tenía enfrente. ¿Sedría un encantu o sedría un güercu que-y daba anuncia de la muerte?.
En terminando, la muyer púnxose enfrenten d'él y afalólu a que-y pagara enantes d'echase a durmir. Sacó la corexa y espardió dos riales de plata pero ella nun los recoyó.
- estes fariñes tienen un preciu especial. La to alma pertenezme agora si nun yes a saber cuántos güeyos tengo, tienes vagar pa pensalo hasta la media nueche cuando la lluna rescample pel ventanu nel cantu l'escañu onde tas sentáu.
Les veles fueron morriendo pasu énte pasu fasta que la escuridá  enllenólo too mentantu ella tresnaba pela casa chando risotaes ca pocu. El vaqueiru vio la falcatrúa dende l'entamu, una rempuesta ensin pensar podía ser la perdición asina que pidió-y salir hasta'l burru pa recoyer una manta y el candil. Cuando volvió sentase nel escañu,  prendió'l chisqueru, dempués la mecha y allumó la casa.
- ¿pienses que con un candil vas aldovinalo?
El rellumu d'aquel candil amosaba una casa vieya, enllena povises y cola madera desfecho, llevantólu bien altu y allumóla a ella. La figuara que s'amosó yera espantible, una vieya engurriada, espelurciada de los cuatro pelos que tenía, los furacos de les ñarices grandes, esmellada y con una llingua nerviosa que se movía aldevalu per adientro y per afuera d'unos llabios inesistentes.
Del gargüelu salió-y un soníu agudu y delgáu que se-y espetó al mozu nos oyíos afuracándo-y la tiesta, al mesmu tiempu la muyer tapaba la cara coles manes y daba la espalda. Ellí tenía un güeyón grandísimu ensin párpagu nin pestañes, un güeyu que trespasaba al vaqueiru y miraba al mundu de los muertos.
Esclarió el bastiazu que taba cayendo y la lluna rellumó'l cantu l'escañu.
- !Son tres los güeyos que tienes esnin contar el del culu bruxa! dixo al altu la lleva'l mozu.
Acabante dicir esto la vieya glayó encoyéndose y enclicándose ca vegada más y más fasta facese una solombra nel suelu qu'esnaló y entró dientro'l candil.
Durmió lo que quedaba de nueche tiráu nel escañu y al otru día pela mañana la moza del pozu del Puertu San L.lorienzu entró pela puerta.