El muertu la sebe

 Nun tenía vagar pa siguir arrecostinando col cuerpu que topara nel caleyu de la Campa'l Posadoriu asina que decidió echalu escontra la sebe. Namás posalu, el muertu mirólu colos güeyos nidios y mazcando la llingua dixo-y que porfavor nun lu dexara ellí, que namás faltaben dos revueltes p'aportar a so casa.
Tapecía y aquello diba atrasalu enforma, el ganáu nun esperaba por naide, sicasí volvió arrecostinar con él hasta la casa ruina del colláu que rellumaba con una llucecina pequeña arriba la puerta, en llegando y enantes de picar abrióla un diañu con cuernos, rau y pates de cabra.
-Échalu na cama- dixo.
Asina fexo y al pocu xuntáronse alredor siete diaños con siete veles que rezaben el rosariu del revés, nun tardó n'aportar el diañu mayor del llugar que entamó entruga-y al muertu:
- ¿por cuantos puertos andasti?
-polos siete puertos del cordal colos sos siete mayaos y les sos siete caleyes-  dixo'l muertu.
- ¿y cuantos animales corasti?
- coré les siete cabres bermeyes, les siete oveyes prietes y seis xatos roxos
- Esi nun foi'l tratu
- non, pero triago un ánima carretera comigo.
Los güeyos de tolos diaños llantáronse nél.
- Entós qu'arrespuenda él - dixo'l diañu mayor- ¿Yes tu'l que va quedar por esti nesta cama?
-  non - mermuró enllenu medrana- yo solu lu carreté.
- pues entós ye menester pagar la delda qu'hai, has trayer un xatu roxu pa corar enantes del riscar o vas durmir mañana nesta mesma cama.

Una y bones salió d'aquella casuca y empobinó al mayáu de Sucueva, onde lu esperaba'l so ganáu. La borrina zarróse en llegando allá y les llueques alloriaben alredor d'él ensin que fuera a topar nengún animal. La nueche andaba y nun vinien al llamáu. Sintió l'agua y averóse allá, au topó a Celón, el mayor xatu que tenía, grande, roxu hasta pel rau y noble.
Amarrólu y llevólu del ramal garrando'l regueru que cruciaba'l mayáu, n'aportando al camín, na revuelta dende la que se columbraba tanto p'aportar como pa colar el pandu verde, esmuciose misteriosamente la borrina y al rellumu la lluna pudo ver toles vaques  de so.
Entainó col xatu hasta llegar a la casuca'l muertu. Abrió la puerta y entró fasta la cocina col animal del ramal enllenándo tol espaciu dafechu. Golifaba y cabeciaba too siguío. Berraba.
- Esti animal ye bonu pero a min, vivu nun me val pa nada - espetó-y el diañu mayor
Pasó-y la mano al  xatu pelos cadriles y el llombu, pente los cuernos y pel focicu, rascó-y les caxaes y dexólu que lu llambiera. Yera  noble.
Abrió la navaya, que tenía la fueya más grande que navayeru del país pudiera facer, pero nun yera abondo pa xatu tan grande. Corólu cortándo-y el gargüelu ensin llegar afondar, l'animal abría los güeyos arremeyándolos pero nun tenía afuxía d'aquella cocina torgáu como taba ente les parés.
El sangre espardíase pel suelu colando pente'l solláu y los siete diaños esguilaben pel techu entornando la tiesta mentantu cantaben un mermuru enroncielláu que lu alloriaba y lu amoriaba al mesmu tiempu:

- Siete cabres bermeyes, siete oveyes prietes

vieno Xuan con Celón pa que fueren siete

los seis xatos roxos que debía'l muertu la sebe.

Córalu bien Xuan si quies volver triar caleyes.

Córalu bien Xuan si quies volver triar caleyes

Aguantando-y les cabezaes foi Celón morriendo poquinín a pocu, enllenándolo too del sangre hasta rodiyase énte la muerte. Los postreros resallos diólos col riscar mentantu'l so amu lu terminaba de corar. Taba yá mui gandíu asina qu'ensin querelo adurmecióse de riba'l cuerpu del xatu, quiciaves podía descansar un poquiñín.
Cuando abrió los güeyos vió'l cebatu de la tená de la cabaña y apalpó los llargueros de la camera, yera'l so xergón onde taba tiráu y yeren les llueques del so ganáu les que sintía na primaliega. Llevantóse y apalpó cola dea  un buruñu de mantes moyaes qu'había al pie. Desendolcólu y asentóse en suelu cuando vio la tiesta de Celón cola llingua fuera. La delda taba saldada.

L'encantu de San L.lorienzu

Cuando'l vaqueiru empobinó pel Camín Real topó a un pastorín qu'aporfiaba por vende-y un candil de pelleyu pioyu. Cómo podía ser aquello, enxamás naide nun pudo esfollar a un pioyu y menos curtir la pelleya pa facer un candil.
Salió-y caru, pero a la fin llevólu. Al marchar, el pastorín faló-y d'una moza encantá nel altu San L.lorienzu y que los pioyos taben mui cotizaos pelos valles baxos del Camín Real. Namás dar una revuelta y echar el candil al cuévanu que llevaba Ataulfu, la borrina afogó los montes y al vaqueiru, nun tardó en xarazar y l'aire xelao arrincába-y el sombreu. Tuvo qu'abellugase debaxo un fresnu al par d'un corru durante un par d'hores pero nun estenaba asina que siguió baxando coyíu a Ataulfu, enfotáu na memoria que'l pollín afitara nos años de viaxe continuu a Castía.
En llegando a un pandu la borrina entamó a dilise en fumeros espelurciaos magar que siguía d'agua. El silenciu enllenaba l'aire y Ataulfo aparó al par d'un furacón qu'había nel suelu. El vaqueiru cucó dientro espurríu a la llarga abrazando la tierra - había años que suañaba con una cayía pela maeda'l Gumial que lu esfrañaba -
y vio la cara perguapa d'una moza que miraba al cielu zarrando los güeyos mentantu-y cayíen los llovios, queriendo algamar la lluz y l'aire.
- Nun toi equí por gustu y nun vas poder sacame. Has saber que toi encantá, si quies esconxurame has dir hasta'l pueblu de Sirviella y topar a la bruxa que m'encantó. -  dixo-y cola voz sele del que fala robao - Atiendi bien, namás la lluz albellume la pelleya de pioyu amuesa los encantos, sácame d'equí enantes de tres díes o esta fuesa zarraráse pa otros milenta años comigo dientro.
Tardó otra xornada en baxar y cuando aportó al pueblu de Sirviella yera nueche zarrao. Una casina ruina con una llucecina nel ventanu y el teyáu mediu esfondriyáu afumaba sele del otru llau de la riega. Cruzó'l puente de madera tirando d'Ataulfo que llantaba les pates pa nun averase allá y la mesma cara que vio dientro'l pozu abrió-y la puerta ufiertándo-y comida y cama. Namás tenía que pagar el preciu estipuláu.

La bruxa de Sirviella

Al entrar pela puerta too paicía tresnao enforma y la llariega calecía la casa al tiempu que fervellaba una potona colgada de les calamiyeres.
- Bien llegáu a mio casa, había tiempu qu'esperaba por ti. De xuru que vienes de llueñe y de xuru que tienes daqué pa pagame la cena y la cama ¿verdá?
- La corexa tengo enllena muyer, nun t'esmuelas por eso
- aceptes entós el preciu - dixo seliquino quitándo-y la chaqueta
Sentólu nel escañu y púnxo-y el platu con fariñes. Escaleció y ensugó, que falta-y facía, pero nun podía escaecer la cara d'aquella moza nel puertu que yera la mesma que tenía enfrente. ¿Sedría un encantu o sedría un güercu que-y daba anuncia de la muerte?.
En terminando, la muyer púnxose enfrenten d'él y afalólu a que-y pagara enantes d'echase a durmir. Sacó la corexa y espardió dos riales de plata pero ella nun los recoyó.
- estes fariñes tienen un preciu especial. La to alma pertenezme agora si nun yes a saber cuántos güeyos tengo, tienes vagar pa pensalo hasta la media nueche cuando la lluna rescample pel ventanu nel cantu l'escañu onde tas sentáu.
Les veles fueron morriendo pasu énte pasu fasta que la escuridá  enllenólo too mentantu ella tresnaba pela casa chando risotaes ca pocu. El vaqueiru vio la falcatrúa dende l'entamu, una rempuesta ensin pensar podía ser la perdición asina que pidió-y salir hasta'l burru pa recoyer una manta y el candil. Cuando volvió sentase nel escañu,  prendió'l chisqueru, dempués la mecha y allumó la casa.
- ¿pienses que con un candil vas aldovinalo?
El rellumu d'aquel candil amosaba una casa vieya, enllena povises y cola madera desfecho, llevantólu bien altu y allumóla a ella. La figuara que s'amosó yera espantible, una vieya engurriada, espelurciada de los cuatro pelos que tenía, los furacos de les ñarices grandes, esmellada y con una llingua nerviosa que se movía aldevalu per adientro y per afuera d'unos llabios inesistentes.
Del gargüelu salió-y un soníu agudu y delgáu que se-y espetó al mozu nos oyíos afuracándo-y la tiesta, al mesmu tiempu la muyer tapaba la cara coles manes y daba la espalda. Ellí tenía un güeyón grandísimu ensin párpagu nin pestañes, un güeyu que trespasaba al vaqueiru y miraba al mundu de los muertos.
Esclarió el bastiazu que taba cayendo y la lluna rellumó'l cantu l'escañu.
- !Son tres los güeyos que tienes esnin contar el del culu bruxa! dixo al altu la lleva'l mozu.
Acabante dicir esto la vieya glayó encoyéndose y enclicándose ca vegada más y más fasta facese una solombra nel suelu qu'esnaló y entró dientro'l candil.
Durmió lo que quedaba de nueche tiráu nel escañu y al otru día pela mañana la moza del pozu del Puertu San L.lorienzu entró pela puerta.