La modernidá

Cuando llegó'l carru cargáu col aparatu naide en pueblu podía creyelo. Falo, qu'enxamás nun quixera en casa aparatu dalu entraba trunfante con tolos guah.es corriendo alredor, tentando de cucar dientro la caxa'l carretón.
Tola tarde ruxeron los cagatos en pueblu mentantu corría los cuartos con un cable perllargu que llevaba la corriente dende l'únicu enchufe de la casa. El caxón de la televisión nun se vía nin nel sobráu nin na cocina nin nos cuartos nin na tená, pero a la fin pudo vese, dempués de munchu enfotase, onde Falo nunca pensara que diba coyer señal.
Una riestra llarga de vecinos con candiles aportaba al escurecer  al colláu la Mata. Falo tenía abiertes les dos fueyes de la ventana y el cuarterón de la cuadra, afitada dafechu como l'ónfalos del pueblu y sitiu onde cuantayá se falaba de les fuercies telúriques qu'añeraben na llameurga qu'había delantre, namás ensucha polos raxones del sol ente Santa Ana y San Agustín.
L´únicu sitiu au se vía la televisión de tola cuadra yera namás na corripa los gochos, asina que Falo amañó una talambera pal caxón del aparatu y axuntó les tayueles de catar contra la paré p'asentar a la tía Lula y la Tía Fredes, el restu del pueblu enllenó la cuadra y s'asitió perfuera la ventana.
Xuaca llegó sero, cuando toos esperaben l'entamu la programación. Naquel intre, Falo afalólos a toos pa dexala pasar y sentala ente les dos vieyes, ufriéndo-y práuticamente'l meyor sitiu de la corripa.

Toribiu

Xuaca yera un vilba  mui curiosina que la gafura punxo de llutu a los pocos años de casar y Falo, el solteru más aforrador del conceyu vistía les madreñes nueves, pantalones de pana y chaqueta a xuegu; peñáu como llambíu per una vaca, amosaba'l diente d'oru y una cadena cola medalla de la vierxe de Cuadonga na pechera.
Ella aceutó cola güeyada'l sitiu y sentóse ente les dos vieyes estirando la saya prieta y acuriosando la chaqueta verde que recuperara de cuando soltera. Toos miraben l'alliviu pensando en don Gonzalo, muertu namás facía cinco años, y calteniendo nel cantu la memoria la so recta, casta, atuñada y probetaya vida qu'arguyosu llevaba dende que casara pasaos los sesenta cola moza más gayaspera del llugar.
Los gochos taben adomaos, echáronse al mandáu de Falo énte l'abluque de tolos vecinos que nun vieren gochos más obedientes na vida. La lluz qu'espeyó la pantalla esllumólos a toos, incluyíos los animales; el parte de noticies entamó con una musiquina mentantu un paisanu de tarabica falaba en castellán redichu.
Naide se decató del Kaos que taba por venir. Toribiu, el gochu más hermosu de tol pueblu y qu'esperaba un tranquilu Samartín, espurrió'l focicu urniando mui sele fasta algamar el cable la corriente y mentantu'l silenciu caltriabalos a toos, tarazó'l cable llegando al mesmu alma de la lletricidá nel  intre que la casualidá punxo un rescamplu  enriba la casa nuna nueche ensin truena.  Fundióse too cuando Toribiu entamó glayar un mes enantes de difuntu y s'azotó escontra too y escontra toos apegando a cualesquier que lu tocara.
El golor a carne amburao espardiose pel aire, los glayíos d'homes, muyeres y gochos esnalaron na escuridá qu'enllenó la casa, les vieyes cayeron de les tayueles arrollando ente los orinos y la llabaza; Xuaca foi rescatada pola mano de Falo dempués d'arrollicar al par de Toribiu, y rastrando sacóla fasta la caleya ayudándola a llevantase y esmuciéndose dempués ente les solombres como los mures cuando mura'l gatu, espurrieron aquellos instantes debaxo les estrelles ensin dicir  pallabra dala, como si caún se decatara que l'otru taba ellí.
Nun quedó naide. Toos afuxeron espavoriaos polos millagros de la modernidá, afedoriando, riendo, santiguándose y rezando según-yos fue a caún nel mercáu del colláu la Mata, y  al otru día, la mañana foi estrañamente calma. Los trabayos dientro casa espurriéronse abondo espardiendo pel pueblu un pigazu dolce de día de muga, pero con fonda devoción, fueron abeyando los paragües prietos, les madreñes y capiellos, los guah.es y Don Arturo, el señor cura, pa presentar los respetos a Toribiu, el braeru protagonista de la modernidá nel pueblu.